Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου «Ἁγιασμένες μορφὲς τῶν Καυσοκαλυβίων». Κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας, τὸ μόνο ἀνάχωμα καὶ ἡ μόνη δύναμη ποὺ μποροῦσε νὰ ἀνακόψει τὸ συνεχῶς διογκούμενο κύμα τοῦ ἀφελληνισμοῦ -ἀποτέλεσμα τῆς μακραίωνης σκλαβιᾶς, βίας καὶ παντοδαποὺς καταπίεσης τῶν Ρωμηῶν ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς κατακτητὲς- ἦταν οἱ ἅγιοι Νεομάρτυρες. Αὐτοὶ ἀναζωογονοῦσαν τὴν κλονιζόμενη πίστη τῶν συγχρόνων τους χριστιανῶν, ἐπισφραγίζοντας καὶ ἀνακαινίζοντάς την.
Νεομαρτυρολογικά κείμενα
Τὰ Νεομαρτυρολογικὰ κείμενα, ὅπως αὐτὰ ποὺ συνέταξε ὁ Ἰωνάς, ὠφέλησαν πνευματικά τούς μοναχοὺς καὶ ταυτόχρονα συνέβαλαν στὴ διάσωση τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἡ συγγραφὴ καὶ ἡ ἀντιγραφὴ αὐτῶν, μαρτυροῦν τὴ μεγάλη συμβολὴ τῶν ἁγιορειτῶν μοναχῶν στὴ διατήρηση ἀκμαίου τοῦ φρονήματος Ἑλληνισμοῦ καὶ Ὀρθοδοξίας.
Ἡ συμβολὴ τοῦ Ἁγίου Ὅρους στὴν ἀνάδειξη νεοφανῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι μεγάλη καὶ οὐσιαστική. Τουλάχιστον τὸ ἕνα τρίτο αὐτῶν εἶναι Ἁγιορεῖτες ἢ πνευματικὰ τέκνα Ἁγιορειτῶν πατέρων.
Οἱ τελευταῖοι, ὅπως ὁ Ἰωνὰς ὁ Καυσοκαλυβίτης, ὄχι μόνο ἐξέθρεψαν καὶ ἂνδρωσαν πνευματικά τούς νεοφανεῖς μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ ἀκολούθως προέβαλαν τοὺς ἀγῶνες τους συστηματικά, πρὸς ὄφελος τοῦ ὀρθοδόξου λαοῦ.
